Xenon / bi-xenon far nedir, nelerden oluşur ?

[Selçuk Keleş]

Xenon far :

Işık dağılımının homojen ve kesilme çizgisinin keskin olması için mercekli elipsoidal projektörler kullanılır. Az da olsa reflektör tabanlı xenon far kullanan üreticiler de bulunmaktadır.

Çok güçlü bilgisayar ve özel yazılımlarla dizayn edilen projektör, gün ışığına yakın renkte ışık verebilen xenon ampulün optiğinden yasal düzenlemelerle belirlenen ışık dağılımını elde edebilmek için optimize edilir.

Günümüzde sayısı gittikçe azalan sadece kısa far olarak kullanılan tek işlevli xenon farlarda (xenon ampulün uzun ısınma süresi nedeni ile) ayrıca halojen uzun far reflektörü ve ampulü kullanılmaktadır.

Bi-xenon far :

Çift işlevi olan bu far, hem kısa hem de uzun far ışığını bir xenon ampulüyle bir elipsoidal projektörden üretebilmektedir.

Gelişen teknoloji sayesinde ateşleyici entegre edilmiş xenon ampul ve balast kullanılan bi-xenon farlar çok daha kısa sürede tam performans gösterebilmektedir.

Far dizaynına veya üreticinin tercihine göre, uzun far yakıldığında veya selektör yapıldığında ayrıca bulunan halojen uzun farlar da bi-xenon'a ek olarak çalışabilmektedir.

Yasal düzenlemelere uygun kısa ve uzun far ışık dağılımının elde edilebilmesi için projektör yüzeyinde performansa yönelik iyileştirmeler yapılmış ve daha büyük çapta mercek kullanılmıştır.

Elipsodial projektör ile mercek arasında bulunan hareketli siper küçük bir motor ile yukarı-aşağı hareket ettirilerek ışık dağılımı değiştirilir, kısa+uzun far geçişi sağlanır. Elektromotor ve siper en az 50.000 defa sorunsuz çalışabilecek yapıda üretilmektedir.

Xenon ampul :

Ampulün içine özel bazı metalik gazlar doldurulmuştur. Şçinde bulunan iki elektrotun arasında sıçrayan ark ile ışık elde edilir.

Halojen ampullerden 5 kat fazla (~3000 saat) ömüre sahip olan xenon ampulü, halojen ampullerden 2,5 kat fazla (~3200 lümen) ışık verebilmektedir.

Şlk çalışma gerilimi yaklaşık 23.000 volt olan ampulün tam performansına ulaşabilmesi için bir kaç sn. ısınması gerekmektedir.

Geliştirilen D1, D3 serisi xenon ampullerde 1000 volt ile çalışan ateşleyici entegre edilmiştir. Ateşleyici en az 100.000 defa sorunsuz çalışabilecek yapıda üretilmekte, balastı koruyan özel devresi ve yüksek gerilimi içinde barındıran yapısıyla güvenliği artırmakta, kapasitör kullanımı ile ampul daha kısa sürede tam performans göstermektedir.

Çevre dostu D3 ve D4 serisi ampuller ise civa kullanılmadan üretilmektedir. D1, D2, D3 ve D4 serisi ampuller değişen güç gereksinimleri ve soket yapıları nedeniyle özel balastlarıyla kullanılabilirler.

Xenon farlı araçlarda genellikle OEM üreticilerinin 4300K civarında renk ısısına sahip aşağıdaki standart xenon ampulleri kullanılmaktadır.

Daha detaylı bilgi için Ampul tipleri, resimleri ve teknik özellikleri linkini inceleyiniz.

Balast :

Xenon ampulün elektriksel gücünü sağlar.

Hava koşullarına ve -40