ABS Nedir? Nasıl Çalışır?

24 Nisan 2018

ABS motorlu araçlarda sürücünün can güvenliği için hayati önem taşıyan bir sistemdir. Arabanızla ilerlerken, önünüze çıkan herhangi bir araba, insan veya cisim karşısında aniden frene basmak zorunda kalırsınız. İşte burada ABS devreye girmektedir. Bu sistemin tam olarak nasıl çalıştığı, araçlarda ne işe yaradığı ve ABS ‘li araçların ABS ‘siz araçlarla kıyaslaması yazımızda detaylıca anlatılmıştır.

Ani frenlerde arabanın dengesinin bozulmasına ve kaza yapmasına sebep olan en önemli sebeplerden biri de, tekerleklerin kitlenerek manevra kabiliyetini kaybetmesidir. İşte ABS, frenlerin kilitlenmesini önlemek amacıyla geliştirilmiştir. Ölümcül kazaları büyük oranda azaltmıştır. Yani ABS için hayat kurtarıcı bir sistem diyebiliriz. Bu makalemizde, ABS fren sistemini daha yakından tanıma fırsatı bulacağız.

ABS yani Kilitlenme Karşıtı Frenleme Sistemi (Anti-lock Braking System) tüm motorlu taşıtlarda zorunlu hallerde, aniden fren yapıldığında tekerleklerin kilitlenmesini önleyerek, direksiyondaki tam hakimiyeti sağlamaktadır. Kazaları büyük ölçüde engelleyen bu sistem, ani frenleme durumunda her bir tekerleğin devir sayısındaki değişikliği denetlemektedir.

Kaygan bir zeminde aniden fren yapıldığında tekerleklerin kilitlenme ihtimaline karşılık, kontrol ünitesi otomatik olarak fren basıncını düşürmektedir. Fren kuvveti uygulanan tekerleğin aracın hızından farklı olarak yavaş dönmesi durumunda kayma denilen olay gerçekleşecektir. Kilitlenmiş bir tekerlek ise mutlaka kayacaktır. İşte ABS bu tarz sorunları önlemek amacıyla yapılmış bir sistemdir.

ABS Nedir?

ABS motorlu araçlarda frenlerin kitlenmesini önlemek amacıyla geliştirilmiş bir sistemdir. Arabanızla ilerlerken, önünüze çıkan çeşitli engel ve sebeplerden dolayı acilen frene basmanız gerekebilir. Böyle durumlarda arabanızı bir anda durdurmak için hem debriyaja hem de frene aynı anda ve çok kuvvetli bir biçimde basmanız gerekmektedir. Aksi halde önünüze çıkan canlıya çarpabilir veya size büyük zararlar verecek bir kazanın doğmasına yol açabilirsiniz.

Fren pedalına aniden bastığınızda, ABS sistemine sahip olmayan araçların tekerleri, direksiyonla bağlantıyı kaybeder ve kitlenir. Dolayısıyla, bu durumda tekerler, direksiyondan gelen komutları algılayamazlar. Bu kitlenen tekerler, aracınızın manevra kabiliyetini sıfıra indirir.

Ani fren sonrası kaymaya başlayan aracınız, önündeki yayaya, araca veya engele doğru sürüklenmeye devam eder ve sonuçta kazadan kurtulamaz. Oysa ABS sistemine sahip olan araçlar, ani fren durumlarında tekerleri kitlemezler. Şoför, araba sürüklenirken direksiyonu hafiften çevirerek basit bir manevrayla kazadan kolayca kurtulabilir.

ABS’nin Kelime Anlamı Nedir?

ABS, İngilizcede Anti-Lock Brake System‘in baş harflerinden oluşturulmuştur. Türkçedeki anlamı ise Kilitleme Önleyici Fren Sistemi demektir. Genellikle otomobiller için kullanılır ama aslında fren sistemi olan her araçta kullanılan bir teknolojidir.

ABS Nasıl Çalışır?

ABS, frene basılıyken tekerlerin direksiyonla bağlantısını kaybettirmeyen bir sistemdir. Tekerlere çok kısa aralıklarla bir komut göndererek tekerleri durdurur, çok kısa bir süre sonra yine yolladığı komutla tekrar harekete geçirir. Bu zincirleme durum art arda tekrarlanır. Bunun amacı şudur; yüksek hızdaki araba aniden durduğu zaman, olduğu yerde kalamaz. İleriye doğru aniden kaymaya devam eder. Bu esnada, aracın içindeki insanlar ön camdan dışarı bile fırlayabilir. Oysa ABS, ilk başta tekerleri durdurarak arabayı yavaşlatır.

Kaymayı engellemek ve insanları camdan fırlamaktan korumak için, hemen ardından aracın tekrar gitmesine izin verir. Bu işlemler yapılırken, zaman ve mesafe dilimi çok çok kısadır. 1 saniyede yaklaşık 15 kez art arda tekrarlanır. Bu işlemler art arda yapıldığında araç iyice yavaşlar, kayma tehlikesinden kurtulur, yolcuların araçtan fırlama riski neredeyse imkansız hale gelir. Ayrıca, tekerlere hala direksiyondan komut gelmeye devam ettiği için, basit manevralarla araç kazadan kurtulur.

ABS’de sistem, bilgisayarların kontrolünde çalışır, sürücüye pek gerek kalmaz. O sadece frene basar ve keyfine bakar. Gerektiği durumlarda da, direksiyonuyla manevra yapmaya devam eder. ABS’ li araca sahip herhangi bir acemi sürücü; ABS’siz araç kullanan yılların tecrübeli şoförlerine göre çok daha güvenli ve konforlu bir şekilde aracını durdurur, kazadan kurtulur. ABS’nin çalışma sisteminde; sensörler tekerlerin kaymaya başladığını algıladığı anda, frene durdurma gücünü hemen kesmesi için bir komut gönderir. Buradan şunu anlıyoruz; ABS’nin çalışma formülü, basınç sınırlaması üzerinedir.

Normalde, frene bastığınız zaman ön tekerler üzerine çok yüksek kuvvette bir basınç biner. Bu basınçlar sebebiyle, fren yapan arabaya ani bir itiş gücü gelir ve işte bu, arabanın sürüklenmesine sebep olan en önemli etkendir. Ve tekerler, direksiyondan bağımsız hareket etmeye başlar. İşte ABS, bu gibi durumlarda kazayı engeller. Tekerleri çok kısa süre dilimler içinde çok kısa mesafede hareket ettirerek kaymasını engeller, direksiyon ile frenin bağlantısını devam ettirdiğinden dolayı da arabayı sürücünün kontrolünde tutar.

ABS’li ve ABS’siz Araçların Farkı Nedir?

ABS’ li araçlar, diğer araçlara göre daha kısa mesafede, daha dengeli ve güvenli şekilde durur. Özellikle virajlı yollara aniden girildiğinde ve fren yapılması gerektiğinde ABS hayati önem taşır. ABS’li araç manevra kabiliyetinden ötürü güvenli bir şekilde hem fren hem de manevra yapabilirken, aynı durumda ABS’siz aracın yol dışına savrulma tehlikesi vardır. Çünkü, ABS’li araç, virajlı yollarda sürücünün kontrolünde kalmaya devam eder.