Gündüz farı

[Selçuk Keleş]

Kısa farların ışık dağılımı gelen sürücünün (sol üst köşe) gözünü almayacak şekilde tasarlanır. Işık gücü yüksek olduğundan bunu yapmak zorunludur. Demek ki gece kullanımına göre dağılımı ayarlanan kısa farlar gündüz kullanımında çok da etkili olmayacaktır.

Ayrıca tüketim açısından da incelenecek olursa, plaka lambasından tutun da gösterge ışıklarına kadar gün ışığında hiç bir işe yaramayacak olan lambalar da yanacak elektrik tüketimi 150W’a kadar çıkabilecektir. Bu da daha fazla yakıt tüketimi ve artan çevre kirliliği anlamına gelir.

Bir süredir Kanada ve bazı kuzey Avrupa ülkelerinde gündüz kısa farların yakılması zorunluluktu. Yapılan araştırmalar sonucunda gündüz kısa farların yakılmasının,

• Normal ve kötü hava koşullarında, kontrastın az olduğu gölgeli yollarda (orman içindeki yollar vb.) görünürlüğü artırdığı,
• Dikiz aynasında görünen gerideki araçlarla ara mesafenin daha net tahmin edilebildiği,
• Yayaların ve bisikletli-motosikletlilerin bu araçları daha erken farkettiği

tespit edilmiştir. Bunun sonucu olarak ölümlü kaza oranının %5’e kadar azalacağı tahmin edilmiştir.

Bunun üzerine otomobil ve far üreticileri son yıllarda bu konudaki çalışmalarına hız verdiler ve bu zorunluluğun tüm Avrupa ülkelerine getirilmesi için ön hazırlıklar yapılmaya başlandı.

Hazırlık safhasında,

• Şdeal ışık dağılımı
• Uygun ışık kaynakları (halojen-led) 
• Uzun çalışma ömrü 
• Düşük güç tüketimi
• Düşük maliyet
• Estetik tasarım

gibi bir çok kriterin bir arada değerlendirilmesi gerekiyordu. Bunların yasal düzenlemelerde yer alması da bütün bu çalışmalarla şekillenecekti.

Bu alanda ilk çalışma örneği Audi A6 üzerinde oldu. Farın içine yerleştirilen gündüz farında 21W halojen ampul kullanılmıştı. Bu örnekte tüketim biraz yüksek olmuştu, ampulün ömrü ise yeteri kadar uzun olmayacaktı. (200 saat)

Daha sonraki geliştirme çalışmaları daha uzun ömürlü ve daha az güç tüketen ışık kaynakları üzerine yoğunlaştırıldı. Gelişen teknoloji sayesinde daha verimli ve güçlü hale gelen led’ler 10000 saate varan ömürleri ile gündüz farları için de ideal bir ışık kaynağı haline gelmiş durumdadır. Maliyet olarak geleneksel farlardan daha pahalı olan led’li farlar bazı üreticiler tarafından son bir kaç yıldır kullanılmaya başlandı bile.

Gündüz farlarının 2011 yılından itibaren üretilecek araçlarda bulunması zorunluluğu getirilmesi sonucunda üreticiler de araçlarında standart bir donanım haline getirmeye başladılar.

Otomobilin çalıştırılması ile otomatik olarak yanan gündüz farı, kısa farların yakılması ile otomatik olarak sönecek şekilde tasarlanmaktadır. Tercihe göre, tampon ızgarasında, farın içinde led’li ya da halojen ampulle, çift flamanlı H15 ampul ile uzun fara entegre şekilde uygulanabilmektedir.