Diferansiyel

[Mehmet Göktürk]

Diferansiyel

 

(İng: Differential)

 

Önden ya da arkadan tahrikli araçlarda enine ya da boyuna konumlandırılmış motordan çıkan bir mildeki gücün tekerleklere aktarılması gereklidir. Bu aktarım sırasında motor mili hareket yönü bazen de değiştirilmelidir. Bu görevi gören ayna dişlisi ve ona bakan 90 derece dişli ile yön değişimi yapılabilir. 

 

Ancak,

Araç düz gitmediği durumda dönme sırasındave virajlarda dışta kalan tekerleğin daha çok dönmesi gerekir. Bu nedenle sağ ve sol tekerler aksta birbirine bağlanamaz. Bir değişle sabit bağlantı yapılamaz. Öte yandan çekişin de aynı güçte tekerlere iletiminin sürmesi gereklidir.

 

Bunu çözmek için gerek önden çekişli transvers motor yerleşmiş sistemlerde gerekse arkadan çekişli boyuna (longitudional) yerleşmiş sistemlerde ya da dört çeker sistemlerde sağ ve sol aks arasına bir dişli mekanizma konur. Bu dişli mekanizma serbest gezer ara dişli(ler) yardımı ile gerektiğinde çekişten herhangi bir vazgeçme olmaksızın sağ ve sol tekerlerin farklı oranda dönmesine olanak verir. Ne kadar farklı olunacağı ve yere aktarılan güç ise lastiğin yere teması ile belirlenir. (Bu nedenle patinaj durumlarında diferansiyelin kilitlenmesi yardımcı olur EDL konusuna ve diferansiyel kilidi konularına bakınız).

 

Aşağıdaki çok önemli video klasik arkadan çekişli bir aracın nasıl diferansiyele gerek olduğuna işaret eder ve detayları anlatır. Diğer ikinci video ise önden çekişli transverse motora sahip bir aracın planet dişlisine benzer yapıdaki diferansiyeline örnek teşkil etmektedir. Diferansiyeller, 4 çekerli aktarmalar ile birleştirilebilir, şanzımanın içine dahil edilebilir, sınırlı kayma ve kilitleme özellikleri ile donatılabilir.

 

Unutulmaması gereken, diferansiyelin hareketin yönünü değiştirmeye yarayan bir ekipman olmadığıdır. Amaç, dönme farkını kompanse etmektir. Bu nedenle önden çekişli araçlarda da vardır. (İsmin kaynağı da fark kökeninden gelen difference kelimesidir)

 

 

Mutlaka izlenmesi önerilen bir video aşağıda sunulmaktadır: 

 

 

Önden çekişli Megane RS diferansiyeli animasyonu:

 

 

Sınırlı Kaydırmalı Diferansiyel (Limited Slip Differential)